Plastic vs. paper cutlery: okwekenneenya okujjuvu ku buzibu bw’obutonde n’okukozesebwa .
Ensi bwe yeeyongera okutegeera obutonde, okukubaganya ebirowoozo ku buveera n’ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula kweyongedde. Ensonga eno si ya nsaasaanya yokka oba okubeera ennyangu; Kikwata ku kutegeera enkola ki ddala ekendeeza obulabe ku butonde bw’ensi ate ng’esigala nga ya mugaso.
Ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu mu buveera, ebitera okusiimibwa olw’okuwangaala kwabwo n’okukendeeza ku nsimbi, bireeta okusoomoozebwa okw’amaanyi ku butonde bw’ensi. Ekoleddwa mu by’obugagga ebitali bipya, ebikozesebwa mu buveera biyamba nnyo mu kasasiro w’okusuula kasasiro n’obucaafu bw’ennyanja. Okukola kwazo kuzingiramu amafuta g’ebintu ebikadde, era gatera okumaliriza nga ga microplastics, ne gakola obulabe ku bulamu bw’omu nnyanja n’obutonde bw’ensi.
Ku luuyi olulala, ebikozesebwa mu kukola empapula bitunuulirwa ng’eky’okuddako ekisinga okuwangaala. Ekoleddwa mu by’obugagga ebizzibwa obuggya, evundira mu ngeri ennyangu okusinga obuveera. Naye, enkola y’okufulumya ebintu ebikozesebwa mu mpapula eyinza okuba ey’ebikozesebwa ennyo, nga yeetaaga amazzi n’amaanyi amangi. Kino kireeta ebibuuzo ku kigere kyabwe okutwalira awamu eky’obutonde bw’ensi bw’ogeraageranya n’obuveera.
1. Okutegeera emisingi .
1.1 Ebikozesebwa mu kulya obuveera kye ki?
Ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu mu buveera kitegeeza ebikozesebwa okusinga ebikoleddwa okuva mu biwujjo ebikoleddwa mu ngeri ey’ekikugu. Ebika ebisinga okukozesebwa bye bikozesebwa mu kukola ebintu ebikozesebwa omulundi gumu n’okuddamu okukozesebwa. Ebintu ebikozesebwa mu kufumba eby’obuveera ebikozesebwa omulundi gumu bitera okukolebwa mu bintu nga polypropylene (PP) ne polystyrene (PS). Ebikozesebwa bino bizitowa, bya bbeeyi ntono, era bikozesebwa nnyo mu bifo eby’okulya eby’amangu n’emikolo olw’okuba obulungi. Ebintu ebikozesebwa mu kukola obuveera ebiddamu okukozesebwa, ebitera okukolebwa mu bintu ebiwangaala nga polyethylene (HDPE) ebiwangaala ennyo (HDPE), bisobola okunaazibwa n’okuddamu okukozesebwa emirundi mingi. Ekika kino kyettanira nnyo olw’okukendeeza ku nsimbi n’okuwangaala, ekigifuula eky’enjawulo eri amaka ne ppikiniki.
1.2 Ebikozesebwa mu kukola empapula kye ki?
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula (paper cutlery) ye nkola ey’okusobola okuwangaala ekoleddwa mu mpapula ne bbaasa. Mulimu ebintu nga fooro, ebiso, n’ebijiiko, ebitera okusangibwa mu bifo ebikozesebwa mu kulya ebikozesebwa omulundi gumu. Ebimu ku bikozesebwa mu kukola empapula bisiigibwa okusobola okwongera okuwangaala n’okuziyiza amazzi, ekigifuula esaanira emmere ey’enjawulo. Enkizo enkulu ey’ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula eri mu kuvundira kwayo mu biramu n’ebintu ebizzibwa obuggya. Nga empapula bwe ziggibwa mu miti, eky’obugagga ekizzibwa obuggya, ebikozesebwa bino bisobola okukolebwamu nnakavundira, ne kikendeeza ku buzibu bw’obutonde. Zigenda zeeyongera okwettanirwa mu cafe n’emikolo egitalina bulabe eri obutonde n’emikolo nga okukendeeza ku kasasiro w’obuveera kye kintu ekikulu.
2. Okwekenenya enzirukanya y’obulamu: obuveera n’ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula .
Ebintu ebikozesebwa mu kufumba ebiveera .
Okufulumya n’okukosa obutonde bw’ensi .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu mu buveera bikolebwa nga tukozesa amafuta g’ebintu ebikadde naddala amafuta ne ggaasi ow’obutonde. Okukola kuno kuzingiramu okuggyamu eby’obugagga bino ebitazzibwa buggya ne bibirongoosa mu polimeeri nga polypropylene (PP) ne polystyrene (PS). Enkola eno erimu amaanyi mangi era efulumya omukka omunene ogw’omukka ogubalagala, ekivaako enkyukakyuka y’obudde. Okugatta ku ekyo, okukola obuveera obukola obuveera kizingiramu okufulumya obucaafu obw’enjawulo, ekiyinza okukosa obutonde bw’ensi n’obulamu bw’abantu.
Ensonga enkulu:
Ensibuko y’ebintu: Etali ya kuzzibwa buggya (Fossil Fuels)
Enkozesa y’amasoboza: High .
Ebicaafu: omukka oguyitibwa greenhouse gases n’ebintu ebirala ebifulumizibwa obutwa .
Ensonga z'okuddukanya kasasiro .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola obuveera bireeta okusoomoozebwa okw’amaanyi mu kuddukanya kasasiro olw’obutonde bwabwo obutali bwa biwuka. Ebintu bino bisobola okusigala mu bifo ebisuulibwamu kasasiro n’obutonde okumala ebikumi n’ebikumi by’emyaka. Bwe zisuulibwa mu ngeri etali ntuufu, ziyamba mu bucaafu bw’ennyanja, ne zimenyaamenya mu buveera obutonotono. Obutoffaali buno obutono busobola okuyingira mu lujegere lw’emmere, ne bukosa ebisolo by’omu nsiko n’obulamu bw’abantu.
Ensonga enkulu:
Okuvunda kw’ebiramu: Tewali .
Okuwangaala kw’obutonde bw’ensi: ebyasa .
Obulabe bw’obucaafu: Obunene (microplastics) .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula .
Enkola z’okukola .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula, ebitera okukolebwa mu mpapula oba mu bbaasa, kyetaagisa enkola ey’enjawulo ey’okukola ebintu. Okukola kutandika n’okukungula emiti, ne kugobererwa okufumba okukola empapula. Wadde ng’ensibuko ezza obuggya, enkola eno enywa amazzi n’amaanyi amangi. Ekigere ky’obutonde kitono okusinga eky’obuveera, naye kikyalina okuddukanya obulungi eby’obugagga okwewala okutema ebibira n’okukozesa amaanyi amangi.
Ensonga enkulu:
Ensibuko y’ebintu: Ezzibwawo (Emiti)
Enkozesa y’amasoboza n’amazzi: Amakulu .
Enkosa y’obutonde: Wansi okusinga obuveera naye nga kikyali kinene .
Okuvunda kw’ebiramu n’okuddamu okukola ebintu .
Ekimu ku bikulu ebirungi ebiri mu kulonda empapula kwe kuvundira mu biramu. Mu mbeera entuufu, esobola okuvunda mu wiiki okutuuka ku myezi, ekikendeeza ku buzibu bw’obutonde bw’ensi obw’ekiseera ekiwanvu. Wabula si byonna ebikozesebwa mu kukola empapula nti kyangu okuddamu okukozesebwa naddala ebyo ebirina ebizigo okusobola okulongoosa obuwangaazi. Ebizigo bino bisobola okulemesa enkola y’okuddamu okukola ebintu, nga kyetaagisa ebifo eby’enjawulo okubyawula ku biwuzi by’empapula.
Ensonga enkulu:
Okuvunda kw’ebiramu: waggulu (wansi w’embeera entuufu) .
Okusoomoozebwa mu kuddamu okukola: Olupapula olusiigiddwako luyinza okuba oluzibu okuddamu okukola .
Omugaso gw’obutonde: Obulamu obumpi mu butonde bw’ensi bw’ogeraageranya n’obuveera .
Emmeeza y’okugeraageranya:
| Erimu | . | obuveera obukozesebwa mu kukola empapula |
| Ensibuko y’ebintu . | Ebitazzibwa buggya (Fossil Fuels) . | Renewable (Emiti) . |
| Okukosa okufulumya . | Omukka omungi ogufulumizibwa mu bbanga . | Wansi, naye nga kikyali kya makulu . |
| Okuvunda kw’ebiramu . | Tewali | High (mu mbeera entuufu) . |
| Okuddukanya kasasiro . | Okugumiikiriza okumala ebbanga eddene . | Avunda mu myezi mitono . |
| Okuddamu okukola ebintu ebirala . | Limited . | Okusoomoozebwa n'ebika ebisiigiddwa . |
| Okukosa obutonde bw’ensi . | Amakulu, Okugumiikiriza . | Okukendeeza, okwesigama ku kusuula . |
3. Okukola nnakavundira n’okuvunda kw’ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu ebikozesebwa mu kulya .
Ebintu ebikozesebwa mu kufumba ebiveera .
Obutabeera na biwuka bya biramu .
Ebintu ebikozesebwa mu kulya ebiveera bimanyiddwa nnyo olw’obutasobola kuvundira mu biramu. Kino kitegeeza nti tekimenyeka mu butonde okumala ekiseera, ekivaako ensonga z’obutonde ez’ekiseera ekiwanvu. Bwe kisuulibwa, ebikozesebwa mu buveera bisobola okusigala mu butonde okumala ebikumi n’ebikumi by’emyaka, ekivaako obucaafu obutasalako. Ekimu ku bikulu ebibaluma kwe kutondebwa kw’obuveera obutono (microplastics) —obutundutundu bwa pulasitiika obutono obuva mu kumenyaamenya ebintu ebinene eby’obuveera. Microplastics zino zisobola okufuula ettaka n’amazzi obucaafu, ne ziteeka obulabe eri ebisolo by’omu nsiko n’okuyingira mu mmere y’abantu.
Ensonga enkulu:
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula .
Obusobozi bw’okukola nnakavundira .
Okwawukana ku ekyo, empapula ezikozesa empapula ziwa enkizo ey’amaanyi mu ngeri y’okuvunda kw’ebiramu. Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula ebikoleddwa mu by’obugagga ebizzibwawo bisobola okumenya amangu ennyo mu mbeera entuufu. Bwe kikolebwa obulungi, ebyuma ebikuba empapula bisobola okuvunda mu myezi mitono. Naye enkola eno yeetaaga embeera ezenjawulo, gamba ng’obunnyogovu n’empewo ebimala, ebitabaawo bulijjo mu bifo ebisuulibwamu kasasiro ebya bulijjo. Okugatta ku ekyo, ebikozesebwa mu kukola empapula nga biriko obuveera oba ebirungo ebigattibwamu biyinza obutakola nnakavundira nga mu ngeri ennyangu, okukaluubiriza kaweefube w’okuddukanya kasasiro.
Ensonga enkulu:
Ebikozesebwa ebirala .
Emiwemba n'ebintu ebikozesebwa mu kulya eby'embaawo .
Emiwemba n’ebintu eby’embaawo bikiikirira eby’okukozesa ebikuuma obutonde bw’ensi okusinga obuveera n’empapula. Ebintu bino mu butonde bivundira mu biramu era bisobola okukola nnakavundira, ebiseera ebisinga bimenyaamenya n’okusinga empapula. Emiwemba, okubeera eky’obugagga ekizzibwa obuggya amangu, kikula mangu era tekyetaagisa ddagala oba ebigimusa. Kino kifuula ebikozesebwa mu kukola emiwemba obutakoma ku kukwata butonde wabula n’okuwangaala. Ebintu ebikozesebwa mu mbaawo nabyo bivunda mu butonde era nga tebiriimu ddagala erikolebwa mu ngeri ey’ekikugu, ekifuula okulonda okw’obukuumi eri obutonde bw’ensi n’obulamu.
Ebirungi:
Okuvunda kw'ebiramu okw'amangu : Kumenya mangu okusinga empapula.
Obuwangaazi : Emiwemba kye kintu ekizzibwa obuggya amangu.
Eddagala eritaliimu kemiko : Tewali bikozesebwa mu butonde, tebirina bulabe eri obutonde bw’ensi.
Emmeeza y'okugeraageranya:
| Erimu | obuveera obukozesebwa | mu kufumba empapula | Bamboo/embaawo |
| Okuvunda kw’ebiramu . | Tewali | High (Embeera mu mbeera) . | waggulu nnyo . |
| Obudde bw'okuvunda . | Ebyasa . | Emyezi (bwe kiba nga kikoleddwa mu ngeri ya nnakavundira) . | Wiiki okutuuka ku myezi . |
| Okukosa obutonde bw’ensi . | Waggulu (Microplastics) . | Wansi, naye yeetaaga okukola nnakavundira . | Low (Okuvunda kw’obutonde) . |
| Okwebeezawo | Ebitali bizzibwa buggya . | Okuzza obuggya . | Ez'okuzza obuggya ennyo . |
4. Okweraliikirira ku bulamu n’obukuumi ku nkozesa y’ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu .
Ebintu ebikozesebwa mu kufumba ebiveera .
Obukuumi bw’eddagala .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola obuveera bitera okukolebwa okuva mu bintu nga polypropylene ne polystyrene, ekiyinza okuleeta obulabe eri obulamu naddala nga bifunye ebbugumu. Emmere eyokya bw’ekwatagana n’ebintu ebikozesebwa mu buveera, wabaawo okweraliikirira ku kukulukuta kw’eddagala. Ebintu eby’obulabe nga BPA (Bisphenol A) ne Phthalates bisobola okusenguka mu mmere, ebiyinza okuleeta ensonga z’ebyobulamu. Eddagala lino limanyiddwa okutaataaganya enkola y’endwadde z’omu lubuto era nga libadde likwatagana n’ebizibu by’obulamu eby’enjawulo, omuli obutakwatagana mu busimu n’obulabe bwa kookolo obweyongedde. Abaguzi balina okumanya akabi kano naddala nga bakozesa obuveera obukozesebwa mu kulya emmere eyokya n’ebyokunywa.
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula .
Obukuumi mu by’amakolero .
Okutwalira awamu ekyuma ekikuba empapula kitwalibwa ng’ekisinga okuba eky’obukuumi mu nsonga z’okukwatibwa eddagala. Wabula kikulu nnyo okulaba ng’enkola y’okukola teleeta ddagala lya bulabe. Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula eby’omutindo ogwa waggulu birina okuba nga tebiriimu butwa mu kwongerako ne langi. Ebintu ebimu ebikozesebwa mu kukola empapula bisiigibwa okusobola okutumbula obuwangaazi n’okuziyiza obunnyogovu. Ebizigo bino birina okuba nga tebirina butwa era nga tebirina bulabe eri emmere. Obukuumi bw’ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula businziira nnyo ku bintu ebikozesebwa n’omutindo gw’okukola ebintu ababikola. Okukakasa nti amateeka agakwata ku bulamu bw’emmere gagobererwa kyetaagisa okutangira obulabe bwonna obuyinza okubaawo mu bulamu.
Emiwemba n'ebintu ebikozesebwa mu kulya eby'embaawo .
Obukuumi obw’obutonde .
Emiwemba n’ebintu eby’embaawo biwa emigaso mingi eri obulamu olw’obutonde bwabyo. Okwawukanako n’obuveera, ebintu bino tebiriimu ddagala erikolebwa mu ngeri ey’ekikugu ekigifuula ey’obukuumi okusobola okukwatagana n’emmere. Emiwemba n’enku mu butonde birwaza obuwuka era tebifulumya bintu bya bulabe mu mmere. teziriimu BPA, phthalates, n’ebirungo ebirala eby’obutwa ebitera okusangibwa mu buveera. Kino kibafuula eky’okulonda ekirungi ennyo eri abo abanoonya okukendeeza ku ddagala. Okugatta ku ekyo, ebintu bino bivunda era nga tebikola ku butonde bw’ensi, nga kino kyongera okusikiriza ng’okulonda okuwangaala ku bintu ebikozesebwa omulundi gumu.
Emmeeza y'okugeraageranya:
| Erimu | obuveera obukozesebwa | mu kufumba empapula | Bamboo/embaawo |
| Obukuumi bw’eddagala . | Obulabe bw’okukulukuta kw’eddagala (BPA, Phthalates) . | Okutwalira awamu obukuumi, kebera oba tewali butwa . | Tewali ddagala erikolebwa mu butonde, mu butonde teririna bulabe bwonna . |
| Okuziyiza ebbugumu . | Obulabe obuyinza okubaawo n’emmere eyokya . | Singa kikolebwa ku mutindo . | Mu butonde Ebbugumu erigumira . |
| Okukosa obutonde bw’ensi . | High, Non-Biodegradable . | wansi, ebiramu ebivunda . | Wansi nnyo, avundira mu biramu ate nga azzibwa buggya . |
5. Okulowooza ku by’enfuna n’enkola .
Okwekenenya Ebisale .
Ebintu ebikozesebwa mu kufumba ebiveera .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu mu buveera bitera okulondebwa olw’omuwendo omutono era nga gubunye wonna. Okukola ebikozesebwa mu buveera bya bbeeyi ntono olw’omuwendo omutono ogw’ebintu ebisookerwako nga polypropylene ne polystyrene. Obuyinza buno bufuula obuveera okubeera obw’enjawulo mu bifo eby’okulya, emikolo, n’amaka. Era efunibwa mangu mu bungi, ekyongera okukendeeza ku nsaasaanya ya buli yuniti. Naye, ssente z’obutonde teziri mu bbeeyi, ekiyinza okuvaako ensaasaanya enkweke ey’ekiseera ekiwanvu eyeekuusa ku kuddukanya kasasiro n’okulwanyisa obucaafu.
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula bitera okuba eby’ebbeeyi okusinga obuveera olw’ebisale by’okufulumya ebintu bingi. Enkola y’okukola ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula erimu amazzi n’amaanyi mangi, ekiyamba ku bbeeyi eya waggulu. Wadde nga kino kiri bwe kityo, waliwo obwetaavu obweyongera obw’ebintu ebikuuma obutonde bw’ensi, era abaguzi bangi beetegefu okusasula omutemwa gw’enkola ezisobola okuwangaala. Nga obwetaavu bweyongera, eby’enfuna eby’omutindo biyinza okuyamba okukendeeza ku ssente z’ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula, ekigifuula eky’okulonda ekiyinza okukolebwa eri abakozesa abagazi.
Enkola endala .
Emiwemba n’ebintu ebikozesebwa mu kulya eby’embaawo biraga ekirala, naye era bijja n’ebisale ebisookerwako ebingi bw’ogeraageranya n’obuveera. Ebintu bino bisinga okuwangaala era bivundira mu biramu, era bisikiriza abaguzi abamanyi obutonde bw’ensi. Okukola ebintu ebikozesebwa mu kukola emiwemba (bamboo cutlery) kisinga kukola bulungi kubanga emiwemba gikula mangu era tegyetaaga ddagala lya biwuka oba ebigimusa. Ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu mu mbaawo, wadde nga nabyo tebirina bulabe bwa butonde, biyinza okuzingiramu ssente nnyingi olw’obwetaavu bw’okuddukanya obulungi ebibira n’okubirongoosa.
Emmeeza y'okugeraageranya:
| Erimu | obuveera obukozesebwa | mu kufumba empapula | Bamboo/embaawo |
| Omuwendo | Wansi | Ekigero okutuuka ku kya waggulu . | Waggulu |
| Ebisale by’obutonde bw’ensi . | Waggulu | Kyomumakati | Wansi |
| Omuze gw'obwetaavu . | Obugumu | Okwongera . | Okwongera . |
Okukozesa mu nkola .
okuwangaala n’okuyamba .
Ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu mu buveera bimanyiddwa olw’okuwangaala n’okukuyamba. Ezitowa nnyo, ya maanyi era esobola okukwata emmere ey’enjawulo nga temenyese. Kino kigifuula ennungi ennyo mu bifo eby’okulya eby’amangu, emikolo egy’ebweru, n’obubaga. Okugatta ku ekyo, ebikozesebwa mu buveera byangu okutereka n’okutambuza.
Ebintu ebikozesebwa mu kukola empapula wadde nga tebirina butonde bwa butonde, bisobola obutawangaala nnyo okusinga obuveera. Kiyinza obutakwata bulungi n’emmere enzito oba ey’amafuta era kiyinza okufuuka ekifu singa kirekebwa mu mazzi okumala ebbanga eddene ennyo. Wabula, ebikozesebwa mu kukola empapula ebisiigiddwako eddagala kiwa obuwangaazi obulongooseddwa, ekifuula ekintu eky’omugaso ennyo mu mbeera z’okulya ez’enjawulo.
Emiwemba n’ebintu ebikozesebwa mu kulya eby’embaawo biteeka bbalansi wakati w’okuwangaala n’okuganyulwa mu butonde. Ebintu bino binywevu okusinga empapula era bisobola okukwata emmere ey’enjawulo. Okusingira ddala ebyuma ebikozesebwa mu kukola emiwemba bizitowa ate nga binywevu, ekifuula enkola eno ennyangu okukozesa awaka n’ebintu ebibaawo. Ebintu ebikozesebwa mu kulya eby’embaawo nabyo bikuwa eby’okwewunda eby’ekika kya rustic, nga bisikiriza eby’okulya ebimu.
Okugerageranya Obuwangaazi:
| Erimu | obuveera obukozesebwa | mu kufumba empapula | Bamboo/embaawo |
| okuwangaala . | Waggulu | Kyomumakati | Waggulu |
| Obuzito | Koleeza | Koleeza | Koleeza |
| Okukozesa . | Waggulu | Kyomumakati | Waggulu |
| Okujulira ku by’obulungi . | Wansi | Kyomumakati | Waggulu |
6. Enkola za Gavumenti n’emitendera gy’akatale .
Embeera y’okulungamya .
Okuwera obuveera n'okukugira .
Mu myaka egiyise, wabaddewo enkyukakyuka mu nsi yonna okutuuka ku kukendeeza ku buveera obukozesebwa omulundi gumu. Amawanga mu nsi yonna gassa mu nkola envumbo n’obukwakkulizo ku by’obuveera okusobola okuziyiza obucaafu obuva mu buveera. Ng’ekyokulabirako, omukago gwa Bulaaya guleese etteeka eriwera ebintu ebimu eby’obuveera ebikozesebwa omulundi gumu, omuli ebikozesebwa mu kulya, obusaanyi, n’amasowaani. Enkola ezifaananako bwe zityo ziyisibwa mu mawanga nga Canada n’ebitundu bya Amerika, gavumenti z’ebitundu gye zikola amateeka okussa ekkomo oba okuwera okukozesa obuveera obukozesebwa omulundi gumu. Ebiragiro bino bigenderera okukendeeza ku butonde bw’ensi obuva mu kasasiro w’obuveera naddala mu nnyanja n’ebitonde ebirala.
Ebikolwa ebikulu eby’okulungamya:
Omukago gwa Bulaaya : Okuwera obuveera obw’enjawulo obukozesebwa omulundi gumu, omuli n’ebintu ebikozesebwa mu kulya.
Canada : Okuwera obuveera mu ggwanga lyonna, ebisulo, ebikozesebwa mu kulya n'ebirala.
Amerika : Envumbo ez'enjawulo ku mutendera gw'amasaza n'ekibuga ku by'okukozesa obuveera.
Okuzzaamu amaanyi eddagala eriziyiza obutonde bw’ensi .
Okusobola okuwagira envumbo zino, gavumenti era zitumbula enkozesa y’ebintu ebirala ebitali bya bulabe eri obutonde ng’empapula, emiwemba, n’ebintu ebirala ebiyinza okuvunda mu biramu. Ebisikiriza, gamba ng’okukendeeza ku musolo oba ensimbi eziweebwayo, bitera okuweebwa bizinensi ezitwala enkola ezisobola okuwangaala. Okukubiriza kuno kuyamba okuvuga obuyiiya mu mulimu guno, ekivaako okukulaakulanya enkola z’ebikozesebwa eziwangaala era ezitasaasaanya ssente nnyingi mu kukozesa obutonde bw’ensi. Kampeyini z’okumanyisa abantu nazo zikola kinene, okusomesa abaguzi ku migaso gy’obutonde bw’ensi egy’okulonda ebintu ebisobola okuwangaala.
Abaguzi bye baagala n’okuddamu akatale .
Emitendera mu kuyimirizaawo .
Abaguzi bye baagala byeyongera okwesigama ku bintu ebisobola okuwangaala era ebikuuma obutonde bw’ensi. Waliwo obwetaavu obweyongera obw’ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu ebikuuma obutonde bw’ensi ng’abantu bangi bamanyi nti kasasiro w’obuveera akwata. Omuze guno gwa maanyi nnyo naddala mu bakozesa abato abakulembeza okuyimirizaawo mu kusalawo kwabwe ku kugula. Okulinnya kw’ebbaluwa n’ebiwandiiko ebiraga nti waliwo obutonde bw’ensi, ebizuula ebintu ebituukana n’omutindo gw’obutonde bw’ensi ebimu, kyongera okuleetawo enkyukakyuka eno.
Okukyusa akatale .
Mu kwanukula bino ebikyukakyuka by’abaguzi bye baagala n’okunyigirizibwa mu mateeka, amakampuni gakyusa mangu ebintu bye gawaayo. Bizinensi nnyingi zifulumya obuveera nga ziwagira ebirala ebisobola okuwangaala. Ng’ekyokulabirako, eby’okulya ne cafe byeyongera okuwaayo empapula oba ebikozesebwa mu kukola emiwemba eri bakasitoma baabwe. Amakampuni agamu era gassa ssente mu kunoonyereza n’okukulaakulanya okukola ebintu ebipya ebisobola okuwangaala ate nga tebisaasaanya ssente nnyingi.
Ebikulu mu kuddamu akatale:
Eby'okulya ne cafe : Okukyusa okudda ku mpapula n'ebintu ebikozesebwa mu kukola emiwemba.
Abasuubuzi : Okutereka ebintu ebisingawo ebikuuma obutonde bw’ensi okusobola okutuukiriza obwetaavu bw’abaguzi.
Obuyiiya : Okukola ebintu ebipya ebiyinza okuvunda mu bikozesebwa mu kukola ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu.
Emitendera n'okuddamu Omulongooti:
| Aspect | Ebikolwa Ebifuga | Okuddamu kw'akatale |
| Okuwera eby'okukozesa mu kufumba . | EU, Canada, Okuwera Amerika mu kitundu . | phasing ebiveera ebikolebwa . |
| Promotion eyamba obutonde bw'ensi . | Ebisikiriza enkola ezisobola okuwangaala . | Okwongera ku layini z’ebintu ebikuuma obutonde bw’ensi . |
| Obwetaavu bw’abakozesa . | Okweyongera okwagala okuyimirizaawo . | Ebintu ebirala ebiyamba obutonde ebiweebwa . |
Mu bufunzi
Mu bufunze ensonga enkulu .
Mu kitundu kino kyonna, tugeraageranyizza ensonga z’obutonde n’enkola z’ebintu ebikozesebwa mu kufumba eby’obuveera n’empapula, awamu n’ebintu ebirala ng’emiwemba n’ebintu eby’embaawo.
Ebikozesebwa mu kufumba eby’obuveera : Ebimanyiddwa olw’omuwendo omutono n’okuwangaala, naye kireeta okusoomoozebwa okw’amaanyi ku butonde bw’ensi. Tekirina buwuka buva ku biwuka era kiyamba mu bucaafu obw’ekiseera ekiwanvu, omuli n’obuveera obutonotono.
Paper Cutlery : Esinga kukola ku butonde bw’ensi olw’okuvunda kwayo mu biramu. Naye, kiyinza obutawangaala nnyo era nga kya ssente nnyingi olw’ensaasaanya y’okufulumya n’okukozesa eby’obugagga bingi.
Bamboo ne wooden cutery : Waayo bbalansi wakati w'okuwangaala n'okuyimirizaawo. Ebintu bino bisobola okuvunda, ebizzibwa obuggya, era tebiriimu ddagala lya bulabe, ekigifuula ey’obukuumi era esinga okubeera n’obutonde.
Okuyita okukola .
Tukubiriza abaguzi ne bizinensi okusalawo mu ngeri ey’amagezi okukulembeza okuyimirizaawo. Bw’olonda ebintu ebiyinza okuvunda n’okuzzibwa obuggya ng’empapula, emiwemba, n’enku, osobola okuyamba okukendeeza ku buzibu bw’obutonde. Lowooza ku bulamu bw’ebintu ebikozesebwa mu kukola ebintu by’okozesa, okuva ku kubikola okutuuka ku by’okusuula, era olonde eby’okulonda ebikwatagana n’enkola ezitakwatagana na butonde.
Endowooza y'omu maaso .
Nga tutunuulira eby’omu maaso, ebiseera eby’omu maaso eby’ebikozesebwa mu kukola ebikozesebwa omulundi gumu biri mu kuyiiya n’okwongera okumanyisa abantu ku butonde bw’ensi. Tuyinza okusuubira nti:
Enkulaakulana mu bintu : Okukola ebintu ebipya ebivunda n’ebisobola okukola ebigimusa ebiwa obuveera obuwangaazi n’emigaso gy’obutonde bw’ensi n’emiwemba.
Ebiragiro eby’amaanyi : Gavumenti mu nsi yonna ziyinza okussa mu nkola amateeka amakakali ku buveera obukozesebwa omulundi gumu, okutumbula enkozesa y’ebintu ebirala ebisobola okuwangaala.
Enkyukakyuka z’abaguzi : Abaguzi bwe beeyongera okufuuka abafaayo ku butonde, obwetaavu bw’engeri y’okukozesaamu ebintu ebikozesebwa mu kulonda ebintu mu ngeri ey’olubeerera bujja kweyongera okukula, nga bukubiriza bizinensi okukyusaamu n’okuyiiya.
