ፕላስቲክ VS ናይ ወረቐት መቑረጺ

ፕላስቲክ ኣንጻር ናይ ወረቐት መቑረጺ: ንከባብያዊ ጽልዋን ተጠቃምትን ዝምልከት ሰፊሕ ትንተና

ዓለም ዝያዳ ኢኮ-ንቕሓት እናኾነ ምስ ከደ፡ እቲ ኣብ ልዕሊ ፕላስቲክ ኣንጻር ናይ ወረቐት ቆርቆሮ ዝተገብረ ክትዕ እናደየሰ ይኸይድ ኣሎ። እዚ ጉዳይ እዚ ብዛዕባ ወፃኢ ወይ ምቹእነት ጥራይ ኣይኮነን፤ ኣየናይ ኣማራጺ ብሓቂ ንከባብያዊ ጉድኣት ከም ዘጉድሎ ምርዳእ እዩ ግብራዊ ኮይኑ ክቕጽል።

መብዛሕትኡ ግዜ ንጽንዓትን ውጽኢታዊነቱን ዝምረጽ ፕላስቲክ መግቢ፡ ርኡይ ከባብያዊ ብድሆታት የቕርብ። ካብ ዘይተሓደሰ ጸጋታት ዝተሰርሐ ናይ ፕላስቲክ ኣቕሑ፡ ኣብ ጐሓፍ ጎሓፍን ብከላ ውቅያኖስን ኣዝዩ ኣበርክቶ ኣለዎ። ፍርያቶም ቅሪተ-ኣካላት ነዳዲ ዘጠቓልል ኮይኑ፡ መብዛሕትኡ ግዜ ድማ ከም ማይክሮፕላስቲክ ከም ማይክሮፕላስቲክ ኮይኑ፡ ንህይወት ባሕርን ስነ-ህይወትን ዝጎድእ እዩ።

ብኻልእ ወገን ድማ ናይ ወረቐት መቑረጺ ከም ዝያዳ ዘላቒ ኣማራጺ ኮይኑ ይረአ። ካብ ተሓዳሲ ጸጋታት ዝተሰርሐ ኮይኑ ካብ ፕላስቲክ ብቐሊሉ ይበላሾ። ይኹን እምበር፡ እቲ ንኣቕሑ ወረቐት ዝኸውን መስርሕ ምፍራይ፡ ንጸጋታት ዝሓትት ክኸውን ይኽእል፡ እዚ ድማ ብርክት ዝበለ ማይን ጸዓትን ዝሓትት እዩ። እዚ ድማ ምስ ፕላስቲክ ክነጻጸር እንከሎ ብዛዕባ ሓፈሻዊ ኣሰር ከባቢኦም ሕቶታት የልዕል።

1. መሰረታዊ ነገራት ምርዳእ .

1.1 ፕላስቲክ መቑረጺ እንታይ እዩ?

ፕላስቲክ መቑረጺ ብቐንዱ ካብ ስነ-ጥበባዊ ፖሊመርስ ዝተሰርሐ ኣቕሑ የመልክት። እቶም ዝበዝሑ ዓይነታት ንጽል ኣጠቓቕማን ዳግማይ ክትጥቀመሎም እትኽእልን ቆርበት እዮም። ንጽል-ኣጠቓቕማ ፕላስቲክ መቑረጺ ብተለምዶ ካብ ከም ፖሊፕሮፒሊን (PP)ን ፖሊስታርይን (PS) ዝኣመሰሉ ንብረታት ዝስራሕ እዩ። እዞም ኣቕሑ እዚኦም ብሰንኪ ምቹእነቶም ኣብ ቤት መግቢ ቅልጡፍ መግቢን ፍጻሜታትን ቀለልቲ፣ ርካሽ ዝኾኑ፣ ብሰፊሑ ዝውዕሉ እዮም። መብዛሕትኡ ግዜ ካብ ከም ልዑል ጽፍሒ ዘለዎ ፖሊኢትሊን (HDPE) ዝኣመሰሉ ዝያዳ ነዊሕ ዝጸንሑ ንብረታት ዝስራሕ ዳግማይ ክትጥቀመሉ እትኽእል ፕላስቲክ መቑረጺ፡ ብዙሕ ግዜ ክሕጸብን ዳግማይ ኣብ ጥቕሚ ክውዕልን ይኽእል። እዚ ዓይነት ንዋጋ ምውሳንን ጽንዓትን ዝምችእ ኮይኑ፡ ንቤተሰብን ፒክኒክን ህቡብ ምርጫ ይገብሮ።

1.2 ናይ ወረቐት መቑረጺ እንታይ እዩ?

ናይ ወረቐት መቑረጺ ካብ ወረቐትን ካርቶንን ዝተሰርሐ ዘላቒ ኣማራጺ እዩ። ከም ፋርኬታ፡ ካራን ማንካን ዝኣመሰሉ ነገራት፡ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ ሓደ ግዜ ኣብ ዝድርበዩ ናይ መቑረጺ ስብስባት ዝርከቡ ነገራት የጠቓልል። ገለ ናይ ወረቐት መቑረጺ ንነዊሕ እዋን ምጽዋርን ምጽዋር ማይን ንምዕባይ ዝተለበጠ ኮይኑ፡ ንዝተፈላለዩ መግብታት ዝምችእ ይገብሮ። እቲ ቀንዲ ብልጫ ናይ ወረቐት መቑረጺ ኣብ ባዮዲግሬድፋቢሊቲኡን ተሓዳሲ ምንጪ ንዋትን ይርከብ። ወረቐት ካብ ኣግራብ ስለዝተረኽበ፡ ተሓዳሲ ሃብቲ፡ እዞም ኣቕሑ እዚኣቶም ክድምድሙ ይኽእሉ፡ እዚ ድማ ንከባብያዊ ጽልዋ ይንክዮ። ኣብ ንከባቢ ዝምችእ ካፈታትን ናይ ፕላስቲክ ጎሓፍ ምንካይ ቀዳምነት ዝወሃቦ ፍጻሜታትን ተፈተውቲ ይኾኑ።

2. ትንተና ዑደት ህይወት: ፕላስቲክ ኣንጻር ናይ ወረቐት መቑረጺ

ፕላስቲክ መቑረጺ

ምፍራይን ጽልዋ ከባብን

ፕላስቲክ መቑረጺ ቅሪተ-ኣካላት፡ ብፍላይ ድማ ነዳዲን ተፈጥሮኣዊ ጋዝን ተጠቒምካ እዩ ዝፍጠር። እቲ ፍርያት ነዞም ዘይተሓደሱ ጸጋታት ምውጻእን ናብ ከም ፖሊፕሮፒሊን (PP)ን ፖሊስታርይን (PS)ን ዝኣመሰሉ ፖሊመር ምምስራሕን ዘጠቓልል እዩ። እዚ መስርሕ እዚ ኣዝዩ ጸዓት ዝሓትት ኮይኑ፡ ርኡይ መጠን ናይ ምድረበዳ ጋዛት ዝለቅቕ ኮይኑ፡ ኣብ ለውጢ ክሊማ ኣበርክቶ ይገብር። ብተወሳኺ፡ ምፍራይ ፕላስቲክ መቑረጺ፡ ንኣከባብን ጥዕና ደቂ ሰባትን ክጎድእ ዝኽእል ዝተፈላለዩ ብከላታት ምፍናው ዘጠቓልል እዩ።

ቁልፊ ነጥብታት፤

• ምንጪ ንብረት: ዘይሕደስ (ፎስል ነዳዲ)

• ኣጠቓቕማ ጸዓት: ልዑል

• ብከላታት: ናይ ምድረበዳ ጋዛትን ካልእ መርዛም ልቀትን

ናይ ጎሓፍ ምሕደራ ጉዳያት

ፕላስቲክ መቑረጺ ብሰንኪ ዘይ-ባግዓዊ ባህሪኡ ርኡይ ናይ ጎሓፍ ምሕደራ ብድሆ የስዕብ። እዞም ነገራት እዚኦም ንኣማኢት ዓመታት ኣብ መጉሓፊታትን ተፈጥሮኣዊ ከባቢታትን ክጸንሑ ይኽእሉ። ብዘይግቡእ ክድርበ ከሎ፡ ኣብ ብከላ ውቅያኖስ ኣበርክቶ ብምግባር ናብ ማይክሮፕላስቲክ ይበታተኑ። እዞም ንኣሽቱ ንጥረ ነገራት ናብ ሰንሰለት መግቢ ክኣትዉ ይኽእሉ፣ እዚ ድማ ኣብ እንስሳ ዘገዳምን ጥዕና ደቂ ሰባትን ይጸልዉ።

ቁልፊ ነጥብታት፤

• ባዮዲግሬዳቢሊቲ: የለን

• ጽንዓት ከባቢ ፡ ዘመናት

• ሓደጋ ብከላ: ልዑል (ማይክሮፕላስቲክስ)

ናይ ወረቐት መቑረጺ

መስርሕ ምፍራይ

ብተለምዶ ካብ ወረቐት ወይ ካርቶን ዝተሰርሐ ናይ ወረቐት መቑረጺ ዝተፈላለየ ናይ ምፍራይ ኣገባብ የድሊ። እቲ ምፍራይ ካብ ምእካብ ኣግራብ ይጅምር፣ ድሕሪኡ ድማ ወረቐት ንምፍራይ ምብትታን ይጅምር። እቲ ምንጪ ተሓዳሲ ክኸውን ከሎ፡ እቲ መስርሕ ግን ርኡይ መጠን ማይን ጸዓትን ይውድእ እዩ። እቲ ኣከባብያዊ ኣሰር ካብቲ ናይ ፕላስቲክ ዝወሓደ ኮይኑ፡ ሕጂ’ውን ምብራስ ኣግራብን ካብ መጠን ንላዕሊ ጸዓትን ከይፍጠር ጥንቁቕ ምሕደራ ሃብቲ የድሊ።

ቁልፊ ነጥብታት፤

• ምንጪ ንብረት ፡ ተሓዳሲ (ገረብ)

• ጸዓትን ኣጠቓቕማ ማይን: ትርጉም ዘለዎ

• ጽልዋ ከባቢ: ካብ ፕላስቲክ ንታሕቲ ዝንእስ ግን ከኣ ጌና ርኡይ

ባዮዲግሬዳቢሊቲን ዳግመ-ምጥቃምን

ሓደ ካብቲ ቀንዲ ብልጫታት ናይ ወረቐት መቑረጺታት ንባዮዲግሬድፋቢሊቲኡ እዩ። ኣብ ትሕቲ ምቹእ ኩነታት ኣብ ውሽጢ ሰሙናት ክሳብ ኣዋርሕ ክበላሾ ይኽእል እዩ፣ እዚ ድማ ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ጽልዋ ከባቢ ይንክዮ። ይኹን እምበር ኩሉ ናይ ወረቐት መቑረጺ ብቐሊሉ ዳግማይ ክጥቀመሉ ዝኽእል ኣይኮነን፣ ብፍላይ ነቶም ፅንዓት ንምምሕያሽ ሽፋን ዘለዎም። እዞም ሽፋናት እዚኦም ነቲ መስርሕ ዳግመ-ምጥቃም ክዕንቅፉ ይኽእሉ እዮም፣ እዚ ድማ ካብቲ ናይ ወረቐት ጽሕጊ ንምፍላይ ፍሉይ መሳለጥያታት ይጠልብ።

ቁልፊ ነጥብታት፤

• ባዮዲግሬዳቢሊቲ: ልዑል (ኣብ ትሕቲ ግቡእ ኩነታት)

• ናይ ዳግመ-ምጥቃም ብድሆታት: ዝተለበጠ ወረቐት ዳግማይ ንምጥቃም ኣጸጋሚ ክኸውን ይኽእል እዩ

• ከባብያዊ ረብሓ: ኣብ ከባቢኡ ዝሓጸረ ዕድመ ምስ ፕላስቲክ ክነጻጸር ከሎ

ናይ ምውድዳር ሰሌዳ: ናይ

ፕላስቲክ	መቑረጺ	ናይ ወረቐት መቑረጺ
ምንጪ ንብረት	ዘይሕደስ (ፎስል ነዳዲ)	ተሓዳሲ (ገረብ)
ጽልዋ ምፍራይ	ልዑል ልቀት ጋዝ ምድረበዳ	ታሕተዋይ፣ ግን ከኣ ገና ትርጉም ዘለዎ
ባዮዲግሬድቢሊቲ	ዋላ ሓደ	ልዑል (ኣብ ትሕቲ ግቡእ ኩነታት)
ምሕደራ ጎሓፍ ​​.	ናይ ነዊሕ ግዜ ጽንዓት	ኣብ ውሽጢ ኣዋርሕ ምብስባስ
ዳግመ-ምጥቃም	ውሱን	ምስ ዝተለበጡ ዓይነታት በዳሂ
ጽልዋ ከባቢ	ትርጉም ዘለዎ፣ ጽኑዕ	ኣብ ምጉሓፍ ዝነከየ፣ ዝምርኮስ

3. ምድቃቕን ባዮዲግሬድቢሊቲን ናይ መቑረጺ ንብረት

ፕላስቲክ መቑረጺ

ሕጽረት ባዮዲግሬድቢሊቲ

ፕላስቲክ መቑረጺ ንባዮደግሬድ ብዘይምኽኣሉ ዕሉል እዩ። እዚ ማለት ምስ ግዜ ብተፈጥሮኣዊ መንገዲ ኣይበታተንን፣ ናብ ነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ከባብያዊ ጉዳያት የስዕብ። ምስ ተደርበየ፡ ፕላስቲክ ኣቕሑ ንኣማኢት ዓመታት ኣብ ከባቢ ክጸንሕ ይኽእል፡ እዚ ድማ ኣብ ቀጻሊ ብከላ ኣበርክቶ ክገብር ይኽእል። ሓደ ካብቲ ዓቢ ስክፍታታት ምፍጣር ማይክሮፕላስቲክስ እዩ- ካብ ምብትታን ዓበይቲ ፕላስቲክ ነገራት ዝመጽእ ንእሽቶ ፕላስቲክ ንጥረ ነገራት እዩ። እዞም ማይክሮፕላስቲክስ ሓመድን ማይን ክብክሉ ይኽእሉ፣ ንእንስሳ ዘገዳም ሓደጋታት ከስዕቡን ናብ ሰንሰለት መግቢ ሰብ ክኣትዉን ይኽእሉ።

ቁልፊ ጉዳያት፤

• Non-BiOdegradable : ፕላስቲክ ብተፈጥሮኣዊ መንገዲ ኣይበላሾን እዩ።

• ማይክሮፕላስቲክ ብከላ : ደቀቕቲ ንጥረ ነገራት ንኢኮስይስተምን ሰንሰለት መግብን ክብክሉ ይኽእሉ።

ናይ ወረቐት መቑረጺ

ናይ ምድቃቕ ዓቕሚ

ብኣንጻሩ ናይ ወረቐት መቑረጺ፡ ብመንጽር ባዮዲግሬድፋቢሊቲ ርኡይ ብልጫታት ይህብ። ካብ ተሓዳሲ ጸጋታት ዝተሰርሐ፡ ኣቕሑ ወረቐት ኣብ ትሕቲ ቅኑዕ ኩነታት ኣዝዩ ብዝቐልጠፈ ክፈርስ ይኽእል። ብግቡእ ምስ ዝጸንሕ፡ ናይ ወረቐት መቑረጺ ኣብ ውሽጢ ሒደት ኣዋርሕ ክበላሾ ይኽእል። ይኹን እምበር፡ እዚ መስርሕ እዚ፡ ከም እኹል ርስሓትን ኣየርን ዝኣመሰለ ፍሉይ ኵነታት ዝሓትት ኮይኑ፡ እዚ ኸኣ ኩሉ ግዜ ኣብ መደበኛ መጉሓፊ ጐሓፍ ዘይርከብ እዩ። ብተወሳኺ፡ ናይ ወረቐት መሸፈኒ ምስ ፕላስቲክ ሽፋን ወይ ተወሰኽቲ ነገራት ከምቲ ብቐሊሉ ክድንግጽ ኣይክእልን እዩ፡ እዚ ድማ ንጻዕርታት ምሕደራ ጎሓፍ ​​የሕልኽ።

ቁልፊ ነጥብታት፤

• BiodeGroadable : ኣብ ትሕቲ ግቡእ ኩነታት ክበላሾ ይኽእል እዩ።

• ናይ ምድቃቕ ጠለባት : ንውጽኢታዊ ምብትታን ፍሉይ ኩነታት የድልዮ።

ኣማራጺ ንዋት .

ባምቡላን ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺን

ባምቡላን ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺታትን ንከባቢ ዝምችኡ ኣማራጺታት ካብ ፕላስቲክን ወረቐትን ይውክሉ። እዞም ንዋት ብተፈጥሮኣዊ መንገዲ ብህይወት ዝበላሾን ዝድንግግን ኮይኖም መብዛሕትኡ ግዜ ካብ ወረቐት ንላዕሊ ብዝቐልጠፈ ይበታተኑ። ባምቡላ ብቕልጡፍ ዝሕደስ ሃብቲ ብምዃኑ፡ ቀልጢፉ ይዓቢን ጸረ-ባልዕ ወይ ድኹዒ ዘየድልዮን እዩ። እዚ ድማ ንባምቡላ ካትሊሪ ንከባቢ ዝምችእ ጥራይ ዘይኮነስ ዘላቒ ይገብሮ። ኣቑሑት ዕንጨይቲ እውን ብተፈጥሮኡ ይበላሾን ካብ ስነ-ጥበባዊ ኬሚካላት ነጻ ስለ ዝኾነን ንኽልቲኡ ከባብን ጥዕናን ውሑስ ምርጫ ይገብሮ።

ብልጫታት፤

• ቅልጡፍ ባዮዲግሬድቢሊቲ : ካብ ወረቐት ብዝቐልጠፈ ይበታተን።

• ዘላቕነት : ባምቡላ ብቕልጡፍ ተሓዳሲ ሃብቲ እዩ።

• ካብ ኬሚካል ነጻ : ስነ-ጥበባዊ ተወሰኽቲ የለን፣ ንከባቢ ውሑስ ዝኾነ።

ናይ ምውድዳር ሰሌዳ:

ባምቡላ	ናይ ፕላስቲክ መቑረጺ	ወረቐት መቑረጺ	/ዕንጨይቲ መቑረጺ
ባዮዲግሬድቢሊቲ	ዋላ ሓደ	ልዑል (ኣብ ትሕቲ ኩነታት)	ብጣዕሚ ልዑል
ናይ ምብስባስ ግዜ	ዘመናት	ኣዋርሕ (እንተድኣ ኮምፖስተድ)	ካብ ሰሙናት ክሳብ ኣዋርሕ
ጽልዋ ከባቢ	ልዑል (ማይክሮፕላስቲክስ)	ታሕተዋይ፣ ግን ከኣ ምድቃቕ የድልዮ .	ትሑት (ተፈጥሮኣዊ ምብስባስ)
ቀዋሚ ምዃን	ዘይሕደስ	ተሓዳሲ	ልዑል ተሓዳሲ

4. ብዛዕባ ኣጠቓቕማ መግቢ ዝምልከት ስክፍታታት ጥዕናን ድሕነትን

ፕላስቲክ መቑረጺ

ድሕነት ኬሚካል .

ፕላስቲክ መቑረጺ መብዛሕትኡ ግዜ ካብ ከም ፖሊፕሮፒሊንን ፖሊስታርይን ዝኣመሰሉ ንብረታት ዝስራሕ ኮይኑ፡ ብፍላይ ንሙቐት ምስ ዝቃላዕ፡ ንሓደጋታት ጥዕና ከስዕብ ይኽእል። ውዑይ መግቢ ምስ ናይ ፕላስቲክ ኣቕሑ ምስ ዝራኸብ፡ ብዛዕባ ኬሚካላዊ ምፍሳስ ስክፍታ ኣሎ። ከም BPA (Bisphenol A)ን ፍታሌትን ዝኣመሰሉ ጎዳእቲ ንጥረ ነገራት ናብቲ መግቢ ክሰግሩ ይኽእሉ፣ እዚ ድማ ናይ ጥዕና ጸገም ከስዕብ ይኽእል። እዞም ኬሚካላት ንስራሕ ኢንዶክራይን ከም ዝዘርግዎ ዝፍለጡ ኮይኖም ምስ ዝተፈላለዩ ናይ ጥዕና ጸገማት ዝተኣሳሰሩ ኮይኖም፡ እዚ ድማ ዘይምዕሩይነት ሆርሞናትን ምውሳኽ ሓደጋ መንሽሮን ሓዊሱ እዩ። ብፍላይ ንውዑይ መግብታትን መስተታትን ዝኸውን ፕላስቲክ መቑረጺ መግቢ ኣብ ዝጥቀሙሉ እዋን፡ ተጠቀምቲ ነዚ ሓደጋታት ክፈልጡ ኣለዎም።

ናይ ወረቐት መቑረጺ

ድሕንነት ኣብ ማኑፋክቸሪንግ

ናይ ወረቐት መቑረጺ ብሓፈሻ ብመንጽር ምቅላዕ ኬሚካል ውሑስ ምዃኑ ይቑጸር። ይኹን እምበር እቲ መስርሕ ምፍራይ ጎዳኢ ኬሚካላት ከምዘየተኣታቱ ምርግጋፅ ወሳኒ እዩ። ልዑል ጽሬት ዘለዎ ናይ ወረቐት መቑረጺ ካብ መርዛም ተወሰኽቲ ነገራትን ቀለምን ነጻ ክኸውን ኣለዎ። ገለ ናይ ወረቐት ኣቕሑ ንናይ ምጽዋርን ርስሓት ተጻዋርነትን ንምዕባይ ይለበሱ። እዞም ሽፋናት መርዛማት ዘይኮኑን ንመግቢ ርክብ ውሑስን ክኾኑ ኣለዎም። ድሕነት ናይ ወረቐት መቑረጺ ብዓቢኡ ኣብቲ ዝተጠቕመሉ ንዋትን ብኣፍረይቲ ዝኽተልዎ ደረጃታት ምፍራይን ይምርኮስ። ዝኾነ ከስዕቦ ዝኽእል ሓደጋታት ጥዕና ንምክልኻል ምስ ደንቢ ድሕንነት መግቢ ምኽባር ምርግጋፅ ኣገዳሲ እዩ።

ባምቡላን ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺን

ተፈጥሮኣዊ ድሕነት

ባምቡላን ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺታትን ብሰንኪ ተፈጥሮኣዊ ውህደትኦም ርኡይ ጥዕናዊ ረብሓታት ይህቡ። እዞም ንዋት እዚኦም ዘይከምቲ ፕላስቲክ ስነ-ጥበባዊ ኬሚካላት ስለዘይብሎም ንመግቢ ርክብ ውሑስ ምርጫ ይገብሩ። ባምቡላን ዕንጨይትን ብተፈጥሮኣዊ መንገዲ ጸረ-ባክተርያ ኮይኖም፡ ጎዳእቲ ዝኾኑ ንጥረ ነገራት ናብ መግቢ ዘየልግሱ እዮም። ካብ BPA፣ ፍታሌትን ካልኦት ኣብ ፕላስቲክ መቑረፂ ልሙድ ዝኾነ መርዛም ውህደታትን ነጻ እዮም። እዚ ድማ ነቶም ኬሚካላዊ ምቅላዕ ንምንካይ ንዝደልዩ ብሉጽ ኣማራጺ ይገብሮም። ብተወሳኺ እዞም ንዋት እዚኦም ብህይወት ዝበላሸዉን ንከባቢ ዝምችኡን ኮይኖም፡ ነቲ ዝግበኦም ጥርዓኖም ከም ዘላቒ ምርጫ ንዝድርበ መቑረጺ መግቢ ይውስኹ።

ናይ ምውድዳር ሰሌዳ:

ባምቡላ	ናይ ፕላስቲክ መቑረጺ	ወረቐት መቑረጺ	/ዕንጨይቲ መቑረጺ
ድሕነት ኬሚካል .	ሓደጋ ኬሚካላዊ ምፍሳስ (BPA, phthalates)	ብሓፈሻ ውሑስ፣ መርዛም ዘይኮኑ ሽፋናት ምፍታሽ .	ስነ-ጥበባዊ ኬሚካላት የለን፣ ብተፈጥሮ ውሑስ
ናይ ሙቐት ተጻዋርነት .	ምስ ውዑይ መግቢ ክህሉ ዝኽእል ሓደጋታት	ኣብ ደረጃታት እንተተገይሩ ውሑስ	ብተፈጥሮ ንሙቐት ዝጻወር .
ጽልዋ ከባቢ	ልዑል፣ ዘይ-ባዮኦዲድ ዝበላሸወት	ታሕተዋይ፣ ብህይወት ዝበላሾ	ኣዝዩ ትሑት፣ ብህይወት ዝበላሾን ተሓዳስን

5. ቁጠባውን ግብራውን ኣብ ግምት ዘእተወ .

ትንታነ ወፃኢ

ፕላስቲክ መቑረጺ

ፕላስቲክ መቑረጺ መብዛሕትኡ ግዜ ብትሑት ወጻኢታትን ብሰፊሑ ብምህላዉን እዩ ዝምረጽ። ናይ ፕላስቲክ ኣቑሑት ምፍራይ ብሰንኪ ትሑት ዋጋ ጥረ ነገራት ከም ፖሊፕሮፒሊንን ፖሊስታርይንን ርካሽ እዩ። እዚ ዋጋ እዚ ንፕላስቲክ ካትለሪ ንቤት መግቢ፣ ፍፃመታትን ስድራቤታትን ህቡብ ምርጫ ይገብሮ። ብተወሳኺ ብቐሊሉ ብጅምላ ይርከብ፣ እዚ ድማ ንነፍሲ ​​ወከፍ ኣሃዱ ዝኸውን ወጻኢታት ዝያዳ ይንክዮ። ይኹን እምበር፡ እቲ ከባብያዊ ወጻኢታት ኣብቲ ዋጋ ኣይካተትን፡ እዚ ድማ ምስ ምሕደራ ጎሓፍን ምቁጽጻር ብከላን ዝተኣሳሰር ሕቡእ ናይ ነዊሕ ግዜ ወጻኢታት ከስዕብ ይኽእል።

ናይ ወረቐት መቑረጺ

ናይ ወረቐት መቑረጺ ብሰንኪ ዝለዓለ ወጻኢታት ምፍራይ ካብ ፕላስቲክ ዝኸበረ ክኸውን ይኽእል። እቲ ንመቑረጺ ወረቐት ዝኸውን መስርሕ ምፍራይ ርኡይ ማይን ጸዓትን ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ኣብቲ ዝለዓለ ዋጋ ኣበርክቶ ይገብር። እዚ እናሃለወ፡ ንከባቢ ዝምችእ ፍርያት እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ጠለብ ኣሎ፡ ብዙሓት ተጠቀምቲ ድማ ንዘላቒ ኣማራጺታት ዋጋ ክኸፍሉ ድልዋት እዮም። ጠለብ እናወሰኸ ምስ ከደ፡ ቁጠባታት ስኬል ንዋጋ ወረቐት ወረቐት ንምንካይ ክሕግዝ ይኽእል፡ እዚ ድማ ንዝሰፍሐ ደረጃ ተጠቀምቲ ዝያዳ ተግባራዊ ዝኸውን ኣማራጺ ይገብሮ።

ኣማራጺ ኣማራጺታት

ባምቡላን ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺ ካልእ ኣማራጺ የቕርቡ፣ እንተኾነ ግን ምስ ፕላስቲክ ክነጻጸር እንከሎ ዝለዓለ ናይ መጀመርታ ወጻኢታት እውን ይመጹ። እዞም ንዋት እዚኦም ዝያዳ ዘላቕን ብህይወት ዝበላሸዉን ኮይኖም፡ ንከባቢ ዝፈልጡ ተጠቀምቲ ዝምስጡ እዮም። ባምቡላ ብቕልጡፍ ስለ ዝዓቢን ጸረ-ባልዕ ወይ መዳበርያ ዘየድልዮን ባምቡላ ብፍላይ ውጽኢታዊ እዩ። ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺ፡ ንከባቢ ዝምችእ እኳ እንተኾነ፡ ብሰንኪ ኣድላይነት ግቡእ ምሕደራን ምምስራሕን ኣግራብ ዝለዓለ ወጻኢታት ከጠቓልል ይኽእል።

ናይ ምውድዳር ሰሌዳ:

ባምቡላ	ናይ ፕላስቲክ መቑረጺ	ወረቐት መቑረጺ	/ዕንጨይቲ መቑረጺ
ዋጋ	ውሑድ	ካብ ማእከላይ ክሳብ ልዑል .	ላዕሊ
ከባብያዊ ወጻኢታት	ላዕሊ	ማእኸላይ	ውሑድ
ናይ ጠለብ ኣንፈት	ኣብ ዕረፍቲ	ምውሳኽ	ምውሳኽ

ግብራዊ ኣጠቓቕማ

ጽንዓትን ምቹእነትን

ፕላስቲክ መቑረጺ ብጽንዓትን ምቹእነትን ዝፍለጥ እዩ። ቀሊልን ሓያልን፡ ብዘይ ምብታኽ ድማ ዝተፈላለዩ መግብታት ክሕዝ ይኽእል። እዚ ድማ ንናይ ቅልጡፍ መግቢ ቤት መግቢ፣ ናይ ደገ ፍፃመታትን ድግሳትን ምቹእ ይገብሮ። ብተወሳኺ ናይ ፕላስቲክ ኣቑሑት ንምኽዛንን ንምጉዕዓዝን ቀሊል እዩ።

ናይ ወረቐት መቑረጺ፡ ንከባቢ ዝያዳ ዝምችእ እኳ እንተኾነ፡ ካብ ፕላስቲክ ንላዕሊ ዝጸንሕ ክኸውን ይኽእል። ብኸቢድ ወይ ብቕብኣት ዝመልአ መግቢ ጽቡቕ ጌሩ ክሕዝ ኣይክእልን እዩ፣ ንነዊሕ እዋን ኣብ ፈሳሲ እንተተገዲፉ ድማ ረሳሕ ክኸውን ይኽእል እዩ። ይኹን እምበር፡ ዝተለበጠ ናይ ወረቐት መቆጻጸሪ፡ ንዝተመሓየሸ ጽንዓት ስለ ዝህብ፡ ንዝተፈላለዩ ናይ መመገቢ ስናርዮታት ዝያዳ ግብራዊ ይገብሮ።

ባምቡላን ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺን ኣብ መንጎ ጽንዓትን ከባብያዊ ረብሓታትን ሚዛን ይሃርሙ። እዚ ንዋት ካብ ወረቐት ንላዕሊ ጽኑዕ ኮይኑ ሰፊሕ ዝርዝር መግቢ ክሕዝ ይኽእል። ብፍላይ ናይ ባምቡላ መቑረጺ ቀሊልን ሓያልን ስለዝኾነ ንኽልቲኡ ናይ ገዛ ኣጠቓቕማን ፍጻሜታትን ምቹእ ኣማራጺ ይገብሮ። ካብ ዕንጨይቲ ዝተሰርሐ መቑረጺ ንብረት፡ ንገለ ተመኩሮታት መመገቢ ዝማርኽ፡ ገጠራዊ ስነ-ጽባቐ እውን የቕርብ።

ንጽጽር ጽንዓት: ናይ

ፕላስቲክ	መቑረጺ	ወረቐት መቑረጺ	ባምቡላ/ዕንጨይቲ መቑረጺ
ጽንዓት .	ላዕሊ	ማእኸላይ	ላዕሊ
ክብደት	ብርሃን	ብርሃን	ብርሃን
ኣጠቓቕማ	ላዕሊ	ማእኸላይ	ላዕሊ
ስነ-ጽባቐዊ ስሕበት .	ውሑድ	ማእኸላይ	ላዕሊ

6. መንግስታዊ ፖሊሲታትን ኣንፈት ዕዳጋን

ምቁጽጻራዊ ሃዋህው .

ናይ ፕላስቲክ እገዳታትን ገደብን

ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት፡ ንሓደ ግዜ ዝጥቀመሉ ፕላስቲክ ናብ ምንካይ ዓለምለኻዊ ለውጢ ተራእዩ እዩ። ኣብ መላእ ዓለም ዝርከባ ሃገራት ብከላ ፕላስቲክ ንምግታእ ኣብ ፕላስቲክ መቑረጺታት እገዳታትን ገደብን የተግብራ ኣለዋ። ንኣብነት፡ ሕብረት ኤውሮጳ፡ ንገለ ንሓደ ግዜ ዚጥቀሙ ፕላስቲክ ነገራት ዚእግድ ሕጊ ኣተኣታትዩ ኣሎ፣ እዚ ኸኣ ንመቑረጺ፣ ሓሰርን ጻሕልን ሓዊሱ እዩ። ኣብ ከም በዓል ካናዳን ገለ ክፋል ኣመሪካን ዝኣመሰላ ሃገራት ተመሳሳሊ ፖሊሲታት ይቕበላ ኣለዋ፣ ኣብዚአን ከባብያዊ መንግስታት ንሓደ ግዜ ዝጥቀማ ፕላስቲክ ንምጥቃም ንምግዳብ ወይ ንምእጋድ ሕጊ የውጽኣ ኣለዋ። እዚ ደንብታት እዚ፡ ብፍላይ ኣብ ውቅያኖሳትን ካልእ ስነ-ህይወትን፡ ንከባብያዊ ጽልዋ ጐሓፍ ፕላስቲክ ንምንካይ ዝዓለመ እዩ።

ቁልፊ ናይ ምቁጽጻር ተግባራት፤

• ሕብረት ኤውሮጳ : ንፍሉይ ንሓደ ግዜ ዝውዕል ፕላስቲክ ምእጋድ፡ ንመቑረጺታት ሓዊሱ።

• ካናዳ : ሃገር-ለኸ እገዳ ኣብ ፕላስቲክ ቦርሳታት፣ ሓሰር፣ መቑረጺ ቆርበትን ካልእን ።

• ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ : ዝተፈላለየ ናይ ግዝኣትን ከተማን እገዳታት ኣብ ፕላስቲክ መግቢ።

ምትብባዕ ንከባቢ ዝምችእ ኣማራጺታት

ነዚ እገዳታት ንምድጋፍ፡ መንግስታት ንኣጠቓቕማ ናይቶም ንከባቢ ዝምችኡ ኣማራጺታት ከም ወረቐት፡ ባምቡላን ካልእ ብህይወት ዝበላሾ ንብረትን ንምጥቃም የስፋሕፍሑ ኣለዉ። ከም ምብታኽ ግብሪ ወይ ድጎማ ዝኣመሰሉ ምትብባዕ መብዛሕትኡ ግዜ ንዘላቒ ኣሰራርሓ ንዝኽተሉ ትካላት ንግዲ ይወሃብ። እዚ ምትብባዕ ኣብቲ ኢንዱስትሪ ምህዞ ንምጉዓዝ ይሕግዝ፣ እዚ ድማ ዝያዳ ነዊሕ ዝፀንሕን ንዋጋ ውሕስና ዝፈጥርን ንከባቢ ዝምችኡ ናይ ቆርበት ኣማራጺታት ንምምዕባል ይመርሕ። ናይ ህዝቢ ንቕሓት ወፍሪታት እውን ወሳኒ ተራ ይጻወቱ፣ ንተጠቀምቲ ብዛዕባ ከባብያዊ ረብሓታት ምምራፅ ዘላቒ ፍርያት ምምሃር።

ምርጫታት ተጠቀምትን መልሲ ዕዳጋን

ዝንባለታት ኣብ ዘላቕነት

ምርጫታት ተጠቀምቲ ናብ ዘላቕን ንከባቢ ዝምችኡን ፍርያት ዝጽጋዕ እናወሰኸ ይኸይድ ኣሎ። ዝያዳ ሰባት ንጽልዋ ጎሓፍ ፕላስቲክ ስለ ዝፈልጡ፡ ንከባቢ ዝምችእ ናይ መግቢ ኣማራጺታት እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ጠለብ ናይ ምቑራጽ መግቢ ኣሎ። እዚ ኣንፈት ብፍላይ ኣብቶም ኣብ ውሳነታት ዕድጊኦም ዘላቕነት ቀዳምነት ዝህቡ መንእሰያት ተጠቀምቲ ሓያል እዩ። ንገለ ደረጃታት ከባቢ ዘማልኡ ፍርያት ዘለልዩ ሓምላይ ሰርቲፊኬትን ስያመታትን ምልዓል ነዚ ለውጢ ዝያዳ ነዳዲ ሂብዎ ኣሎ።

ዕዳጋ ምትዕርራይ

ነዚ ዝቕየር ዘሎ ምርጫታት ተጠቀምትን ምቁጽጻር ጸቕጥታትን ምላሽ ንምሃብ፡ ኩባንያታት ንፍርያቶም ብቕልጡፍ ይመዓራረያ ኣለዋ። ብዙሓት ትካላት ንግዲ ንዝያዳ ዘላቒ ዝኾኑ ኣማራጺታት ዝድግፍ ፕላስቲክ መቑረጺ ደረጃ ብደረጃ ይገብሩ ኣለው። ንኣብነት ቤት መግብታትን ካፈታትን ንዓማዊሎም ወረቐት ወይ ባምቡላ ዝኸውን መቑረጺ ምግቢ እናቐረቡ ይመጹ ኣለዉ። ገለ ትካላት ኣብ ምርምርን ልምዓትን እውን ወፍሪ ብምግባር ዘላቕን ዋጋ ውፅኢታውን ዝኾኑ ሓደሽቲ ንዋት ንምፍጣር ወፍሪ ይገብሩ ኣለው።

ናይ ዕዳጋ ምላሽ ድምቀት፤

• ቤት መግቢን ካፈታትን : ናብ ወረቐትን ባምቡላን ዝሽየጠሉ መግቢ ምስግጋር።

• ቸርችታት : ጠለብ ተጠቀምቲ ንምምላእ ዝያዳ ንከባቢ ዝምችእ ፍርያት ምኽዛን.

• ምህዞ : ምምዕባል ሓደስቲ ብህይወት ዝበላሾ ንዋት ንመቑረጺ ቆርበት።

ትሬንድስን መልስታትን ሰሌዳ:

ገጽታ	ምቁጽጻር ተግባራት	ዕዳጋ ምላሽ
ናይ ፕላስቲክ መቑረጺ እገዳ	ሕብረት ኤውሮጳ፡ ካናዳ፡ ናይ ከባቢ ኣመሪካ እገዳ	ንፍርያት ፕላስቲክ ደረጃ ምሃብ
ንከባቢ ዝምችእ ፕሮሞሽን	ንዘላቒ ኣሰራርሓ ዝኸውን ምትብባዕ	ምውሳኽ ንከባቢ ዝምችእ መስመራት ፍርያት
ጠለብ ተጠቃሚ	እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ተገዳስነት ኣብ ዘላቕነት	ተወሳኺ ንከባቢ ዝምችእ ኣማራጺታት ዝቐርብ

መደምደምታ

ጽማቕ ቁልፊ ነጥብታት

ኣብዚ ጽሑፍ እዚ፡ ንከባብያውን ግብራውን መዳያት ፕላስቲክን ወረቐትን፡ ከምኡ’ውን ከም ባምቡላ ዝኣመሰሉ ኣማራጺታት ከም ባምቡላን ኣቑሑት ዕንጨይቲን ኣነጻጺርናዮ ኣለና።

• ፕላስቲክ መቑረጺ : ብትሑት ዋጋን ጽንዓትን ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ግን ከኣ ርኡይ ከባብያዊ ብድሆታት ዘስዕብ እዩ። ዘይ-ባግዲ ዘይበላሾ ኮይኑ ኣብ ማይክሮፕላስቲክስ ሓዊሱ ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ብከላ ኣበርክቶ ይገብር።

• ናይ ወረቐት መቑረጺ : ብሰንኪ ባዮዲግሬድፋቢሊቲ ዝያዳ ንከባቢ ዝምችእ እዩ። ይኹን እምበር ብሰንኪ ዝለዓለ ወፃኢታት ምፍራይን ሃብትን ዝህልዎ ነዊሕን ዝያዳ ዋጋ ዝሓትትን ክኸውን ይኽእል እዩ።

• ባምቡላን ዕንጨይቲ ዝዓይነቱ መቑረጺን : ኣብ መንጎ ጽንዓትን ዘላቕነትን ሚዛን ምሃብ። እዞም ንዋት እዚኦም ብህይወት ዝበላሾ፣ ተሓዳሲ፣ ካብ ጎዳእቲ ኬሚካላት ነጻ ኮይኖም፣ ውሑስን ንከባቢ ዝምችእን ኣማራጺ ይገብሮም።

ጻውዒት ንስራሕ

ንኽልቲኦም ተጠቀምትን ትካላት ንግዲን ንዘላቕነት ቀዳምነት ዝህቡ ብግቡእ ዝተረድኡ ምርጫታት ክገብሩ ነተባብዕ። ከም ወረቐት፣ ባምቡላን ዕንጨይትን ዝኣመሰሉ ብህይወት ዝበላሸዉን ዝሕደሱን ንብረታት ብምምራጽ፡ ጽልዋ ከባቢ ንምንካይ ክትሕግዝ ትኽእል ኢኻ። ካብ ምፍራይ ክሳብ ምጉሓፍ፡ ንዑደት ህይወት ናይቲ እትጥቀመሎም መቑረጺ ኣብ ግምት ኣእትዉ፡ ምስ ንከባቢ ዝምችእ ልምድታት ዝሰማማዕ ኣማራጺታት ድማ ምረጽ።

መጻኢ ኣረኣእያ

ንቕድሚት እንተርኢናዮ፡ መጻኢ ናይቲ ዝድርበ ጽሑፋት መቑረጽቲ ኣብ ምህዞን ምውሳኽ ንቕሓት ኣብ ከባብያዊ ዘላቕነትን እዩ። ክንጽበ ንኽእል ኢና፤

• ምዕባለታት ኣብ ንብረት : ምምዕባል ሓደስቲ ብህይወት ዝበላሾን ንጸወታታት ፕላስቲክን ንከባብያዊ ረብሓታት ወረቐትን ባምቡላን ዘቕርቡ ሓደስቲ ብህይወት ዝበላሸዉን ንምህናጽ ዝሕግዝን ንዋት።

• ዝሓየለ ደንብታት : ኣብ መላእ ዓለም ዝርከባ መንግስታት ኣብ ሓደ ግዜ ዝጥቀማ ፕላስቲክ ዝያዳ ጽኑዕ ደንቢ ከተግብር ተኽእሎ ኣለወን፣ ዘላቒ ኣማራጺታት ንምጥቃም ዘስፋሕፍሕ እዩ።

• ምቅይያር ተጠቀምቲ : ዝያዳ ተጠቀምቲ ንከባቢ ዝግደሱ ምስ ዝኾኑ፡ ጠለብ ዘላቒ ኣማራጺታት መቑረጺታት እናዓበየ ክቕጽል እዩ፡ እዚ ድማ ትካላት ንግዲ ንኽላመዳን ክምህዛን ከተባብዕ እዩ።